Wojewódzki Konserwator Zabytków wydaje pozwolenia na prace przy zabytkach (wpisanych do rejestru zabytków) na podstawie art. 36 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie i opiece nad zabytkami (Dz. U. Nr 162, poz. 1568 z późniejszymi zmianami). W przypadku obiektów znajdujšcych się na terenie układu urbanistycznego wpisanego do rejestru zabytków - wojewódzki konserwator zabytków wydaje zezwolenia tylko na prace mogšce mieć wpływ na zabytkowe wartości urbanistyczne układu (na przykład zwišzane ze zmianami elewacji czy formy budynków, zagospodarowaniem placów, lokalizacjš nowych obiektów)

Wniosek o udzielenie zezwolenia, wraz z wymaganymi dokumentami i opłatš skarbowš, składa właściciel zabytku, potwierdzajšc swoje prawo do dysponowania nieruchomościš.

Wojewódzki Konserwator Zabytków nie opiniuje projektów na wniosek projektantów

• w przypadku gdy obiekt (teren) wpisany jest do rejestru zabytków - projekt prac jest załšcznikiem do wniosku inwestora o wydanie zezwolenia;
  
  
• w przypadku gdy obiekt jest objęty ochronš konserwatorskš poprzez zapisy w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego - projekt jest opiniowany na wniosek organu administracji architektoniczno-budowlanej prowadzšcego postępowanie o wydanie pozwolenia na budowę, o ile wynika to z zapisów w planie; opinia jest postanowieniem wydanym w trybie art. 106 kpa.

Uzyskanie zezwolenia wojewódzkiego konserwatora zabytków nie zwalnia od obowišzku uzyskania innych decyzji wymaganych przepisami prawa (np. pozwolenia na budowę)

W razie stwierdzenia, że prace sš prowadzone bez zezwolenia lub niezgodnie z udzielonym zezwoleniem, wojewódzki konserwator zabytków może:

• wstrzymać wszelkie podjęte czynności (art.28.1 pkt.1 ustawy o ochronie dóbr kultury)
  
  
• nakazać przywrócenie zabytku lub jego otoczenia do poprzedniego stanu (art.28.1 pkt.2 ustawy o ochronie dóbr kultury) W przypadku prac konserwatorskich (majšcych na celu zabezpieczenie, zachowanie i utrwalenie oryginalnej substancji zabytku lub uzupełnienie jego zniszczonej części) zasady i tryb udzielania zezwoleń określa rozporzšdzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 18 października 2000 roku w sprawie zasad i trybu udzielania i cofania zezwoleń na prowadzenie prac konserwatorskich, archeologicznych i wykopaliskowych oraz warunków ich prowadzenia i kwalifikacji osób uprawnionych do wykonywania tych prac (Dz.U. nr 93 poz. 1033).

W razie stwierdzenia, że prace konserwatorskie sš prowadzone niezgodnie z zezwoleniem udzielonym na ich prowadzenie, konserwator może zobowišzać osobę prowadzšcš te prace do usunięcia stwierdzonych uchybień w określonym terminie lub cofnšć wydane zezwolenie, jeżeli zalecenia konserwatorskie nie zostanš wykonane (§ 8.1 cytowanego rozporzšdzenia)